انواع بازارها

اختیار معامله یا آپشن (به انگلیسی: (option) یکی از انواع اوراق بهادار مشتقه است. (آنها مشتقه هستند چون قیمت یک اختیار معامله ارتباط مستقیمی با قیمت چیز دیگری دارد). اختیار معامله قراردادی است که به خریداران حق خرید یا فروش دارایی پایه با یک قیمت اعمال معین (به انگلیسی: (Strike Price) و در یک تاریخ خاص (به انگلیسی Expiration Date) را می‌دهد ولی خریدار در اجرای آن تعهد ندارد. فروشنده نزد کارگزاری برای انجام کامل معامله (خرید یا فروش) اگر خریدار خواهان اعمال باشد تعهد می‌دهد .

اختیاری که به دارنده آن اجازه می‌دهد که دارایی را به قیمت مشخص خریداری کند اختیار خرید نامیده (به انگلیسی: (Call Option) می‌شود. اختیاری که به دارنده آن اجازه می‌دهد که دارایی را به قیمت مشخص به فروش برساند اختیار فروش (به انگلیسی: Put) (Option نامیده می‌شود.

نکته مهم! خریداران حق خرید و خریداران حق فروش (کلن خریداران) اجباری ندارند که خرید یا فروش انجام بدهند. آنها می‌توانند اگر بخواهند از حقوق خود استفاده کنند. این ریسک خریداران اختیار معامله را محدود می‌کند، به این‌صورت که بیشترین ضرری که ممکن است متوجه‌ آنها باشد از دست دادن وثیقه یا وجه تضمین (به انگلیسی: (Premium) اختیار معامله است.

اما فروشندگان حق خرید و فروشندگان حق فروش (کلن فروشندگان) مجبور هستند بخرند یا بفروشند. به این معنا که فروشنده ممکن است به قول خود برای خرید یا فروش عمل کند. این یعنی فروشنده‌ی اختیار معامله ریسک نامحدود دارد، یعنی ممکن است خیلی بیشتر از مبلغ وثیقه  اختیار معامله را از دست بدهد.

بازار بورس چیست؟

مکانی که درآن سهام شرکتهای گوناگون تولیدی خدماتی و سرمایه گذاری خرید و فروش می شود بازار بورس نام دارد ، نام عامیانه بازار بورس ، بازار سهام است اما نام رسمی و قانونی آن “بورس اوراق بهادار” می باشد.

به این دلیل بورس اوراق بهادار نامیده می شود که در آن اوراق بهادار که همان برگه های سهام شرکتهاست ، داد و ستد می شود. “تالار معاملات بورس “مکانی که در آن عمل داد و ستد انجام می گیرد.

می توان با مراجعه به تالارهای معاملات بورس به طورعملی با نحوه داد وستد سهام دربورس آشنا شد وسپس با مراجعه به کارگزاری های مختلف بورس فرم درخواست خرید سهم شرکت مورد نظررا تکمیل و در پایان سال مالی متناسب با حجم سهامی که خریداری شده از سود مناسب برخوردار شد.

این سود از سود بانکی بیشتر است پس بهتر است پول خود را برای دریافت سود به بانک ها نسپارید و برای سود آوری بیشتر اوراق بهادار خریداری کنید

بازار بورس با کنترل نقدینگی در جامعه یک فرصت عالی برای سرمایه گذارانی که سرمایه های اندکی دارند ، ایجاد می کند و سبب توزیع عادلانه ثروت می شود. منافع بازار بورس برای جامعه عبارتند از :

• رشد تولید نا خالص ملی و مهار تورم
• استفاده از پس اندازهای خرد و کوچک مردم
• هدایت سرمایه های سرگردان
• کمک به رشد صنعتی شدن کشور

فارکس چیست

در بازار تبادل ارز جهانی، ارزهای مختلفی همچون دلار آمریکا، یورو، پوند، ین و … توسط مؤسسات مالی بزرگ، بانک‌ها، شرکت‌های چندملیتی، تجار، شرکت‌های بیمه‌ای، شرکت‌های صادرات و واردات، سفته‌بازها و اشخاص حقیقی مورد معامله قرار می‌گیرد.

«معامله در بازار فارکس عبارت است از خرید یک ارز و هم‌زمان، فروش ارزی دیگر. این بازار مکان فیزیکی مشخصی ندارد و بانک‌ها، مؤسسات و معامله‌گران از طریق شبکه الکترونیکی، یک ارز را در مقابل ارز دیگر معامله می‌کنند. هرچند ماهیت معاملات فارکس، خارج از بورس (OTC) یعنی Over the counter است. اما مراکز اصلی تجارت ارز به‌ترتیب در لندن، نیویورک و توکیو قرار دارد و بانک‌ها از سراسر جهان در این معاملات شرکت می­‌کنند.

در بازار مبادلات ارز گروه‌های مختلف سرمایه‌گذاران فعالیت کرده که بازیگران بازار فارکس نیز نامیده می­‌شوند و با انگیزه‌های کاملاً مختلفی در این بازار به معامله می‌پردازند.

این به آن معنا است که حضور در معاملات بازار فارکس فقط برای اهداف سفته‌بازی نیست و هرکدام از فعالان نقش خود را در بازار ایفاء می­کنند که تمامیت و ثبات آن را فراهم می­‌آورد. برای تحلیل حرکات قیمتی جفت ارزهای مختلف در بازار فارکس مانند تمام بازارهای مالی دیگر، از تحلیل­‌های بنیادی و تکنیکال استفاده می‌شود. برای تحلیل بنیادی یک جفت ارز می‌بایست وضعیت اقتصادی و سیاسی دو ارز مورد بررسی قرار گیرد. ازجمله عوامل اقتصادی می‌توان به سیاست‌های پولی بانک مرکزی و تمایل آن‌ها به افزایش و یا کاهش نرخ بهره، میزان رشد اقتصادی، نرخ تورم و … اشاره کرد که لیست کامل این اطلاعات و رویدادهای اقتصادی تحت عنوان تقویم اقتصادی در بسیاری از سایت‌های معتبر مانند forexfactory.com، fxstreet.com و … به‌همراه پیش­‌بینی کارشناسان خبره ارائه می‌شود و باتوجه به عدد گزارش‌شده و تفاوت آن با میزان پیش‌بینی شده یا مقادیر دوره‌های قبل، ارزش یک جفت ارز در مقابل جفت ارز دیگر تقویت یا تضعیف خواهد گشت. اخبار سیاسی مانند انتخابات، جنگ و … نیز تأثیر مستقیم بر چشم‌­­انداز سرمایه‌گذاران از روند آتی نرخ ارز کشورهای مختلف داشته و می‌بایست به‌طور مستمر توسط معامله­‌گران موردتوجه قرار گیرد. به‌عنوان‌مثال با انتشار نتیجه رفراندوم جدایی انگلستان از اتحادیه اروپا، ارزش پوند در مقابل ارزهای دیگر کاهش شدیدی را تجربه نمود.

در بازار معاملات ارزی در کنار تحلیل بنیادی (فاندامنتال) به‌دلیل حجم بالای معاملات و حضور سرمایه­‌گذاران بزرگ، نمودار تغییرات قیمتی نیز از اعتبار بالایی برخوردار است و بهره‌گیری از تحلیل تکنیکال می­‌تواند کمک مؤثری به پیش‌بینی رفتار آینده قیمت نماید.

معاملات در فارکس چگونه است؟

در گذشته معاملات ارز تنها از طریق بانک‌های عامل که امکان خریدوفروش ارز را داشتند صورت می‌گرفت؛ اما به‌تدریج بانک‌ها برای افزایش منافع خود اقدام به اولویت دادن برخی مشتریان کردند؛ سایر مؤسسات مالی، شرکت‌های چندملیتی و صندوق‌های سرمایه‌گذاری هم مسیر مشابهی را در پیش گرفتند.

امروزه با توسعه و پیشرفت اینترنت، اشخاص نیز در شرایط یکسان می‌­توانند با سفته­‌بازان، شرکت‌های سرمایه‌گذاری و … در هرلحظه نرخ ارزها را از بانک­‌های مختلف جمع­‌آوری کنند و به معاملات بپردازند. به‌ همین‌ منظور کارگزارانی شکل گرفتند که در نرم‌­افزارهای معاملاتی اختصاصی خود، نرخ ارزها را به‌صورت لحظه‌ای به نمایش می‌گذارند و مشتریان نیز سفارش خود را از طریق همان نرم‌افزار به کارگزار مربوطه منتقل می­‌نمایند. درواقع عامل واسطه بین معامله­‌گران شخصی (Traders) و بازار، کارگزاران هستند و مهم‌ترین نقش کارگزاران نیز انتقال سفارش‌های معاملاتی فرد معامله‌گر به بازار جهانی است.

بنابراین قدم اول برای انجام معاملات در بازار ارز انتخاب یک کارگزار مناسب است و برای انجام معاملات ارزی افراد بایستی با کارگزار موردنظر خود قرارداد ببندند و مبلغی که برای سرمایه‌گذاری در این بازار در نظر دارند را به‌عنوان سپرده به‌حساب کارگزار واریز نمایند. این سپرده درواقع پشتوانه انجام معاملات است و به نام خود مشتری گشایش می‌شود. در مرحله بعد کارگزار، نام کاربری و رمز عبوری را به‌حساب معاملاتی گشایش شده، اختصاص می‌دهد تا به‌وسیله آن مشتری بتواند از طریق نرم‌افزار معاملاتی بر خط کارگزاری به انجام معاملات ارزی خود بپردازد.

همان‌طور که اشاره شد هر کارگزار جهت انجام دستورات معاملاتی مشتریان خود، نرم‌افزار معاملاتی خاصی را طراحی می‌کند تا از طریق آن بتواند با مشتری‌های خود ارتباط برقرار کرده و درعین‌حال که آن‌ها را از روند قیمت‌ها آگاه می‌سازد، شرایطی را فراهم سازد که بر اساس آن بتوانند مراحل انجام یک معامله را به ثبت برسانند.

اصولاً این مراحل شامل دریافت تقاضاهای پیش‌خرید، پیش‌فروش و باز کردن و بستن معاملات بر روی کالاها یا ارزهای بخصوص است که هر کارگزار با استفاده از نرم­‌افزار (پلتفرم) خاصی این خدمات را ارائه می‌دهد و گاهی ممکن است این پلتفرم در میان بسیاری از کارگزاری‌ها مشترک باشد؛ مانند نرم‌افزار متاتریدر (Metatrader)، از معروف‌ترین نرم­‌افزارهای معاملات بازار فارکس که شرکت روسی­ه‌ای به نام MetaQuotes آن را طراحی کرده است. آخرین نسخه این نرم‌افزار بیش از ۲۰ زبان مختلف دنیا ازجمله فارسی را پشتیبانی می‌نماید… به‌طورکلی هر فرد مواردی مانند نوع ارز مورد معامله، قیمت انجام‌شده معامله، حجم معامله و تعیین نوع عملیات (خرید یا فروش) را در اکانت نرم‌افزار معاملاتی خود مشاهده می­‌کند و کارگزاران درازای این خدمات کارمزد معاملاتی (Spread) دریافت می‌­نماید.

معاملات در بازار فارکس به‌صورت جفت ارز صورت می‌پذیرد؛ یعنی همواره ارزش یا قیمت هر ارز در بازار فارکس با ارز دیگری تعیین می­‌شود.

به‌عنوان‌مثال ارزش یورو باید براساس ارز دیگری بیان شود. برای مثال قیمت یورو در مقابل دلار (هر یک یورو چه میزان برابری نسبت به دلار ارزش دارد) یا قیمت یورو در مقابل پوند (برای هر یک یورو چه مقدار پوند باید پرداخت شود).

جفت ارزها با نماد اختصاری (ISO) دو ارز مشخص می‌شوند مانند:

• EUR/USD (میزان برابری یورو در مقابل دلار)
• GBP/USD (میزان برابری پوند در مقابل دلار)
• USD/CHF (میزان برابری دلار در مقابل فرانک سوئیس)
• USD/JPY (میزان برابری دلار در مقابل ین ژاپن)

از خصوصیات منحصربه‌فرد فارکس کارکرد ۲۴ ساعته و ساختار غیرمتمرکز آن است. یعنی از روز دوشنبه تا پایان روز جمعه، امکان تبادلات شبانه‌روزی وجود دارد.

حجم تبادلات در زمان‌های مختلف بستگی به ساعت کاری کشورهای مشارکت‌کننده در فارکس دارد. ارزها در بزرگ‌ترین بورس‌های سهام و بازارهای سرتاسر جهان معامله می‌شوند. در زوریخ، هنگ‌کنگ، نیویورک، توکیو، فرانکفورت، لندن، سیدنی و پاریس.

هرگاه بازار در ایالات‌متحده بسته شود، روز کاری در توکیو و هنگ‌کنگ شروع می‌­شود.

انعطاف زمان کار را برای معامله‌­گرانی که برنامۀ کاری پرمشغله‌ای دارند راحت کرده و لازم نیست آن‌ها نگران ساعات باز و بسته شدن بازار باشند و در هر ساعتی می‌توانند معاملات خود را انجام دهند.

اوراق مشارکت چیست

اوراق بهادار با نام یا بی‌نامی است که به موجب قانون یا مجوز بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران به قیمت اسمی مشخص برای مدت معین ‌و برای تأمین بخشی از منابع مالی موردنیاز طرح‌های عمرانی- انتفاعی دولت مندرج در قوانین بودجه سالانه کشور یا برای تأمین منابع مالی لازم برای تهیۀ مواد ‌اولیه موردنیاز واحدهای تولیدی توسط دولت، شرکت‌های دولتی، ‌شهرداری‌ها و مؤسسات و نهادهای عمومی غیر دولتی و مؤسسات عام المنفعه و شرکت‌های ‌وابسته به دستگاه‌های مذکور، شرکت‌های سهامی عام و خاص و شرکت‌های تعاونی تولید منتشر می‌شود و به سرمایه‌گذارانی که قصد مشارکت در اجرای طرح‌های‌ یاد شده را دارند از طریق عرضه عمومی واگذار می‌گردد.

از تعریف فوق چند نکته موردتوجه است:

• اوراق مشارکت از جمله اوراق بهادار محسوب می‌شود و تابع قوانین این اوراق است. بنابراین سرمایه‌گذاران برای خرید آن نیازمند داشتن کد سهامداری (کد معاملاتی بورس) هستند.
• این اوراق ممکن است بی نام یا با نام باشد. اوراق مشارکت بورسی جزو اوراق با نام و اوراق غیر بورسی از جمله اوراق بینام محسوب میشوند. (در ادامه انواع این اوراق شرح داده خواهد شد.)
• قیمت این اوراق مشخص و مدت سرمایه گذاری در این اوراق معین است.
• در زمان انتشار میبایست مورد مصرف این اوراق مشخص باشد. (طرح های عمرانی- انتفاعی یا تهیۀ مواد ‌اولیه مورد نیاز واحدهای تولیدی توسط دولت، شرکت‌ های دولتی، ‌شهرداری‌ها و مؤسسات و نهادهای عمومی غیردولتی و مؤسسات عام المنفعه و شرکت‌های ‌وابسته به دستگاه‌های مذکور، شرکت های سهامی عام و خاص و شرکت‌های تعاونی تولید).
• خریداران در زمان عرضه عمومی این اوراق می‌توانند اقدام به سرمایه گذاری نمایند.

ویژگی‌های اوراق مشارکت

۱_تاریخ سررسید

به تاریخ پایان دوره‌ سرمایه گذاری در اوراق مشارکت، تاریخ سررسید گفته می‌شود که در این تاریخ به خریداران مبلغی معادل ارزش اسمی اوراق پرداخت می‌گردد.

۲_ارزش اسمی

به مبلغی که توسط ناشر اوراق مشارکت و در تاریخ سررسید به خریداران اوراق بازپرداخت می‌شود، ارزش اسمی می‌گویند.

۳_نرخ سود اسمی

همانطور که گفته شد اوراق مشارکت از نظر پرداخت سود به دو دسته تقسیم بندی می‌شوند. اوراقی بدون پرداخت سود و اوراقی که به‌صورت دوره ای سود پراخت می‌کنند و دارای نرخ بهره دوره‌ای هستند. نرخ سود اسمی، نرخ بهره ‌ای است که در اوراق دسته دوم پرداخت شده و تا زمان سررسید ادامه دارد.

۴_ قیمت فروش

در صورتی که دارنده اوراق مشارکت تا قبل از سررسید تمایل به فروش اوراق مشارکت خود داشته باشد، اوراق مربوطه را می‌بایست در روزهای باز بازار بورس و به قیمت آن روز بازار به فروش برساند. شایان ذکر است تعیین قیمت عرضه و تقاضا به عوامل مختلفی بستگی دارد که از جمله این موارد می‌توان به نرخ سود در بازار پول اشاره کرد.

۵_ نرخ سود تا سررسید  (YTM)

اگر سرمایه گذار اوراق مشارکت را در نخستین روز انتشار خریداری نماید نرخ سودی که دریافت می‌کند، نرخ سود اسمی خواهد بود.

ولی چنان چه اوراق مشارکت بعد از انتشار و با قیمت عرضه و تقاضا خریداری و تا سررسید نگه داری شود، نرخ سود آن نرخ سود تا سررسید یا YTM نامیده می‌شود.

چنان‌چه شخصی اوراق بدهی خود را در اولین روز انتشار خریداری کند، نرخ سودش نرخ سود اسمی می‌شود. ولی اگر بعد از انتشار و به قیمت تعیین‌شده بازار اقدام بخرد و آن‌ را تا سررسید نگه‌داری کند، نرخ سود سرمایه گذار، نرخ سود تا سررسید یا YTM نامیده می‌شود. در واقع اوراق مشارکت در هر لحظه به قیمتی خاص معامله شده و سرمایه گذاران براساس YTM تصمیم به معامله می‌گیرند. اوراق مشارکت در هر دو بازار فرابورس و بازار بورس منتشر می‌شود. برای کسب اطلاعات بیشتر می‌توانید به سایت فرابورس به آدرس www.ifb.ir مراجعه کنید.

انواع اوراق مشارکت

اوراق مشارکت بورسی:

اوراقی که قابل معامله در بازار بورس و فرابورس هستند.

انواع اوراق مشارکت بورسی:

به کسر: اوراقی که با قیمتی کمتر از قیمت اسمی به فروش می‌رسد و سود خریدار برابر با تفاوت قیمت اوراق در زمان خرید و قیمت اسمی در زمان سررسید است. سرمایه گذاری در این اوراق یک سرمایه‌گذاری کوتاه مدت به شمار می‌آید.

قابل تعویض با سهام: این نوع از اوراق توسط شرکت‌های سهامی عام منتشر شده و در سررسید نهایی با سهام سایر شرکت‌های پذیرفته شده در سازمان ‌بورس و اوراق بهادار قابل تعویض هستند.

قابل تبدیل به سهام: این نوع از اوراق را شرکت های سهامی عام منتشر می‌کنند و د در سررسید نهایی یا در زمان تحقق افزایش سرمایه به سهام شرکت مربوطه تبدیل می‌گردد.

اوراق مشارکت غیر بورسی:

اوراقی که صرفاً با تایید بانک مرکزی حمهوری اسلامی ایران منتشر می‌شود و قابل معامله در شعب بانک‌های عامل (بازار پولی) است.

نکات قابل تامل در خرید اوراق مشارکت

• معمولاً سود اوراق مشارکت تابعی از سود بانکی بوده و نرخ بازدهی سالیانه این اوراق بین ۳ تا ۶ درصد بیشتر از نرخ سود سپرده بلندمدت یک ساله نزد بانک ها است که این امر با هدف ایجاد جذابیت در معاملات اوارق مشارکت انجام می‌شود.
•  با توجه به نکته بالا هر چه میزان سود اوراق مشارکت بیشتر باشد رغبت سرمایه گذاران برای معامله این اوراق بیشتر خواهد بود زیرا ریسک تورم سرمایه گذاری آن ها بهتر پوشش داده می‌شود.
• سررسید پرداخت سود در اوراق مشارکت یک ماهه یا سه ماهه است و هرچه دوره‌ های پرداخت سود کوتاه‌تر باشد، برای سرمایه‌گذار از جذابیت بیشتری برخوردار خواهد بود.
• در بعضی موارد بدلیل کمبود نقدینگی و رقابت برای جذب منابع با بانک‌ها برخی از ناشران اوراق علاوه برسود اعلامی، سود ۳ درصدی برای یک سال را بر روی تابلو معاملاتی تضمین می‌کنند.
• سود حاصل از اوراق مشارکت، برای سرمایه ‌گذار معاف از پرداخت مالیات است و این جذابیت‌ دیگری برای سرمایه‌گذاری در اوراق مشارکت به حساب می‌آید.
• علیرغم اینکه اوراق مشارکت بازدهی تضمین شده دارند ولی ریسکی را متوجه سرمایه‌ گذار نمی‌کند.

بازار آتی

شاید قبلا اسم معاملات آتی را شنیده باشید، یا برایتان این سوال پیش بیاید که که معاملات آتی چیست؟ اهالی کسب و کار همواره از ریسک و نااطمینانی گریزان اند، مثلا یک تولید کننده دوست ندارد مواد اولیه مورد نیازش را هربار به یک قیمت بخرد یا یک کشاورز به دنبال یک بازار مطمئن برای فروش محصولاتش است تا براساس قیمت آن درباره ترکیب تولیدات خود تصمیم بگیرد. این دغدغه ها باعث تشکیل بازار آتی جهت پوشش ریسک شده است .

قرارداد آتی ، قراردادی است که بر اساس آن فروشنده متعهد می‌شود در سررسید معین، مقدار معینی از کالای مشخص را به قیمت مشخص بفروشد و در مقابل، طرف دیگر قرارداد متعهد می‌شود همان کالا با همان مشخصات را در سررسید معین بخرد و برای اینکه هر دو طرف به تعهدات خود عمل نمایند باید مبلغی را به عنوان وجه تضمین اولیه نزد اتاق پایاپای بگذارند که متناسب با تغییرات قیمت آتی این وجه تضمین اولیه تعدیل می شود. قراردادهای آتی دو طرفه است و می توانیم بدون در اختیار داشتن کالا، آن را با مشخصات معین  بفروشیم و در آینده (پس از چند ماه) آن را با قیمتی که اکنون توافق کردیم تحویل دهیم و پول آن را دریافت کنیم. این نوع معامله برای افرادی مثل کشاورزان و تولیدکنندگانی که قصد دارند ریسک خود را کم کنند بسیار مفید است. کشاورزی که می خواهد مطمئن شود در فصل برداشت محصول از نوسان قیمت در امان است و کارخانه ای که می خواهد برای برنامه ریزی و بودجه بندی، مقدار و قیمت خریدهای آینده خود را مشخص کند، می توانند از قرارداد آتی آن کالا برای رسیدن به اهداف خود استفاده کنند.

زمانی که معامله‌گری در بازار آتی اقدام به اخذ موقعیت (خرید یا فروش) می‌کند تا زمانی که معامله معکوس موقعیتش را اتخاذ نکند، در اصطلاح گفته می‌شود که موقعیت یا Position وی باز است و حساب معامله‌گر، هر روز با قیمت تسویه روزانه در حالت سود یا ضرر قرار گرفته و تعدیل می‌شود. زمانی که معامله‌گر موقعیت معکوس با موقعیتی که دارد را اتخاذ کند (البته به همان تعداد و در همان سررسید) اصطلاحاً گفته می‌شود که او موقعیتش را بسته یا آفست (Offset) کرده است. سررسید در بازار آتی، عبارت است از آخرین روز معاملاتی که در مشخصات قرارداد آتی به منظور تعیین تکلیف قرارداد (بسته شدن قرارداد یا تحویل آن) اعلام می‌شود.